Thứ Hai, 28/04/2025
Thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án kinh doanh thương mại và phá sản doanh nghiệp. Phòng 10 thấy cần thiết trao đổi một số vấn đề về việc áp dụng pháp luật để các đơn vị tham khảo, rút kinh nghiệm trong quá trình kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động tư pháp:
1. Vụ thứ nhất: “Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa”, giữa:
Nguyên đơn: Công ty TNHH Thương mại Thái Nguyễn
Trụ sở: 40 Tạ Quang Bửu, Phường A, Quận B, TP. Hồ Chí Minh.
Bị đơn: Công ty TNHH Nhà máy Sửa chữa và Đóng tàu Sài Gòn
Trụ sở: 99 Khu phố 3, phường X, Quận V, TP. Hồ Chí Minh.
Vụ kiện nêu trên đã được Tòa án nhân dân quận V giải quyết bằng Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 15/2017/KDTM-ST ngày 29/9/2017.
* Nội dung vụ án:
Năm 2016, Công ty TNHH Thương mại Thái Nguyễn (sau đây gọi là Công ty Thái Nguyễn) và Công ty TNHH Nhà máy Sửa chữa và Đóng tàu Sài Gòn (sau đây gọi là Công ty Đóng tàu Sài Gòn) nhiều lần mua bán các thiết bị theo đơn đặt hàng để phục vụ cho công việc trang bị, lắp ráp trên các con tàu của Công ty Đóng táu Sài Gòn đóng cho khách hàng nước ngoài. Công ty Đóng tàu Sài Gòn phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán tiền hàng ngay sau khi Công ty Thái Nguyễn xuất hóa đơn.
Ngày 05/01/2017, hai bên đã ký Biên bản xác nhận công nợ thống nhất chốt số công nợ theo đó Công ty Đóng tàu Sài Gòn còn nợ tiền hàng Công ty Thái Nguyễn là 1.788.600.000 (Một tỷ bảy trăm tám mươi tám triệu sáu trăm nghìn) đồng. đến năm 2017, Công ty Đóng tàu Sài Gòn vẫn không thực hiện nghĩa vụ thanh toán. Vì vậy, Công ty Thái Nguyễn khởi kiện đến Tòa án nhân dân quận V yêu cầu:
+ Buộc Công ty Đóng tàu Sài Gòn thanh toán tiền hàng 1.788.600.000 (Một tỷ bảy trăm tám mươi tám triệu sáu trăm nghìn) đồng;
+ Lãi do chậm thanh toán theo mức lãi suất 8%/năm (tương đương 0,66%/tháng) tính từ ngày 05/02/2017 (sau 30 ngày kể từ khi xác nhận công nợ) đến khi xét xử sơ thẩm (ngày 29/9/2017) là 92.864.000 đồng.
Tổng cộng: 1.881.464.000 đồng.
Do nhận thấy vụ án thuộc trường hợp quy định tại Khoản 1 Điều 317 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 nên Tòa án nhân dân quận V đã áp dụng thủ tục rút gọn để giải quyết.
Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 15/2017/KDTM-ST ngày 29/9/2017 của Tòa án nhân dân quận V, TP. Hồ Chí Minh đã tuyên xử:
Chấp nhận toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn: Buộc Công ty Đóng tàu Sài Gòn có trách nhiệm trả cho Công ty Thái Nguyễn toàn bộ tiền hàng và lãi chậm thanh toán (phát sinh từ hoạt động thương mại mua bán hàng hóa được xác nhận theo Biên bản xác nhận công nợ lập ngày 05/01/2017 và cam kết thanh toán nợ ngày 05/5/2017), tính đến ngày 29/9/2017 gồm các khoản: Nợ tiền hàng 1.788.600.000 đồng; Lãi chậm trả 92.864.000 đồng. Tổng cộng nợ phải trả là 1.881.464.000 (Một tỷ, tám trăm tám mươi mốt triệu, bốn trăm sáu mươi bốn nghìn) đồng. Thanh toán một lần toàn bộ nợ, ngay sau khi bản án có hiệu lực pháp luật. Thi hành án tại Chi cục Thi hành án dân sự có thẩm quyền.
* Về án phí sơ thẩm:
Án phí kinh doanh thương mại sơ thẩm là 68.449.380 (Sáu mươi tám triệu, bốn trăm bốn mươi chín nghìn, ba trăm tám mươi) đồng, Công ty Đóng tàu Sài Gòn chịu toàn bộ, nộp tại Chi cục Thi hành án dân sự quận V, TP. Hồ Chí Minh…
Qua kiểm sát Bản án trên, ngày 16/10/2017 Viện kiểm sát nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định kháng nghị theo trình tự phúc thẩm (theo Quyết định số 927/QĐKNPT-VKS-KDTM ngày 16/10/2017)
* Vấn đề cần rút kinh nghiệm:
Trong quá trình giải quyết vụ án, do nhận thấy Công ty Thái Nguyễn khởi kiện đòi tiền hàng theo Biên bản xác nhận công nợ ngày 05/01/2017 và văn bản cam kết thanh toán nợ ngày 05/5/2017 của Công ty Đóng tàu Sài Gòn. Xét trách nhiệm thực hiện trả nợ là tiền hàng được xác nhận, cam kết nên vụ việc đã được Tòa án nhân dân quận V giải quyết theo thủ tục rút gọn được quy định tại Khoản 1 Điều 317 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 là có cơ sở. Tuy nhiên, việc Tòa án nhân dân quận V tính mức án phí sơ thẩm mà bị đơn – Công ty Đóng tàu Sài Gòn phải nộp là 68.449.380 đồng là không đúng, bởi lẽ:
Căn cứ vào quy định tại Khoản 2 Điều 6 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án thì: “Đối với vụ án giải quyết tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và vụ án hành chính được giải quyết theo thủ tục rút gọn thì mức án phí bằng 50% mức án phí quy định tại mục A Danh mục án phí, lệ phí Tòa án ban hành kèm theo Nghị quyết này”.
Do đây là tranh chấp kinh doanh thương mại có giá ngạch, giá trị tranh chấp là 1.881.464.000 đồng, nên căn cứ vào quy định tại Điểm d Khoản 1.4 Phần II Mục A Danh mục án phí, lệ phí Tòa án (Ban hành kèm theo Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30 tháng 12 năm 2016), nếu xét xử theo thủ tục chung thì mức án phí mà Công ty Đóng tàu Sài Gòn phải nộp là:
36.000.000 đồng + 3% của phần giá trị tranh chấp vượt quá 800.000.000 đồng = 36.000.000 đồng + 3% (1.081.464.000 đồng) = 68.443.920 đồng.
Tuy nhiên, do vụ án này giải quyết theo thủ tục rút gọn nên căn cứ vào quy định tại Khoản 2 Điều 6 Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14 ngày 30/12/2016 đã viện dẫn trên, mức án phí mà Công ty Đóng tàu Sài Gòn chỉ phải nộp là: 50% x 68.443.920 đồng = 34.221.960 đồng.
Như vậy, Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm số 15/2017/KDTM-ST ngày 29/9/2017 của Tòa án nhân dân quận V đã tính sai án phí khi tuyên bị đơn – Công ty Đóng tàu Sài Gòn phải nộp án phí sơ thẩm là 68.449.380đồng. Gây thiệt hại cho quyền lợi của đương sự số tiền là 34.221.960 đồng, nên cần kháng nghị đối với bản án trên.
2. Vụ thứ 2: Việc “Yêu cầu mở thủ tục phá sản”, đối với:
Người yêu cầu: Bà Trần Thị Chinh - Chủ DNTN Vũ Phương Chinh
Địa chỉ: 895, lửng NT, Phường D, Quận N, Thành phố Hồ Chí Minh.
* Nội dung yêu cầu:
Doanh nghiệp tư nhân Vũ Phương Chinh do bà Trần Thị Chinh làm chủ được thành lập ngày 15/3/2007 với ngành nghề kinh doanh là mua bán vải sợi, quần áo may sẵn, giày dép, phụ liệu ngành may. Do làm ăn khó khăn dẫn đến hiện nay khoản nợ của doanh nghiệp là 7.115.982.656 đồng, trong đó tiền nợ thuế, tiền phạt do chậm nộp là 110.982.650 đồng. Chi cục thuế Quận N đã ra thông báo về việc hóa đơn không còn giá trị sử dụng đối với doanh nghiệp. Trong khi đó, tài sản còn lại của DN là hàng tồn kho trị giá 694.380.750 đồng và tiền khách hàng nợ DN là 493.000.000 đồng.
Như vậy, số tiền nợ đã vượt quá tài sản hiện có và khả năng chi trả của doanh nghiệp. Nhiều chủ nợ đã yêu cầu doanh nghiệp thanh toán tiền nợ nhưng doanh nghiệp không có khả năng trả nợ nên bà Trần Thị Chinh gửi đơn yêu cầu Tòa án mở thủ tục phá sản đối với DNTN Vũ Phương Chinh theo quy định pháp luật.
Ngày 18/02/2017, Tòa án nhân dân Quận N thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của bà Trần Thị Chinh – Chủ DNTN Vũ Phương Chinh.
Ngày 23/02/2017, Tòa án ra Thông báo số 01/TB-TA về việc yêu cầu bà Trần Thị Chinh bổ sung tên, địa chỉ của một số chủ nợ và người mắc nợ theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 35 Luật phá sản năm 2014.
Do không bổ sung theo yêu cầu của Tòa án nên ngày 20/03/2017, Tòa án nhân dân Quận Nđã căn cứ vào các điều 189. 192, 193, 217, 218, 219 và Điều 273 Bộ luật tố tụng dân sự để ra Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 01/2017/QĐST-PS.
Ngày 27/3/2017 bà Trần Thị Chinh – Chủ DNTN Vũ Phương Chinh kháng cáo quyết định đình chỉ vụ án dân sự số 01/2017/QĐST-PS ngày 20/3/2017 của Tòa án nhân dân Quận N.
Ngày 02/6/2017, Tòa án nhân dân TP. HCM ban hành Quyết định mở phiên họp số 415/2017/QĐ-PT để xem xét việc kháng cáo của bà Trần Thị Chinh. Trên cơ sở tham gia phiên họp và theo đề nghị của Kiểm sát viên, Tòa án đã có Quyết định số 576/2017/QĐ-PT ngày 23/6/2017, với nội dung
1. Chấp nhận kháng cáo của bà Trần Thị Chinh – Chủ DNTN Vũ Phương Chinh.
2. Hủy Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự số 01/2017/QĐST-PS ngày 20/3/2017 của tòa án nhân dân Quận 5, Thành phố Hồ Chí Minh.
Giao hồ sơ cho Tòa án nhân dân Quận 5 xem xét Đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của DNTN Vũ Phương Chinh.
* Vấn đề cần rút kinh nghiệm:
Đây là vụ kiện “Yêu cầu mở thủ tục phá sản” của Doanh nghiệp tư nhân Vũ Phương Chinh. Lẽ ra Tòa án phải xem xét giải quyết (mở hoặc không mở thủ tục phá sản) theo thủ tục quy định của Luật phá sản năm 2014.
Tuy nhiên, sau khi thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản của Doanh nghiệp tư nhân Vũ Phương Chinh, Tòa án cấp sơ thẩm không áp dụng Điều 42 Luật phá sản năm 2014 để xử lý mà căn cứ quy định của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 để ban hành Quyết định đình chỉ giải quyết yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp tư nhân Vũ Phương Chinh là áp dụng sai luật dẫn đến việc hủy quyết định trên.
Trên đây là 02 vụ, việc mà Tòa án cấp sơ thẩm có vi phạm về việc tính án phí và áp dụng pháp luật trong quá trình giải quyết vụ án theo thủ tục rút gọn và việc xem xét yêu cầu mở thủ tục phá sản. Phòng 10 nhận thấy cần trao đổi, để các đơn vị rút kinh nghiệm chung trong công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án kinh doanh thương mại và phá sản doanh nghiệp.
Trần Tấn Sinh – Trưởng Phòng 10