Thứ Năm, 27/03/2025
Sáng ngày 26/5/2023, VKSND Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị chuyên đề rút kinh nghiệm các vụ án hình sự sơ thẩm bị Tòa án cấp phúc thẩm tuyên hủy án để điều tra, xét xử lại năm 2022.
Tham dự và chỉ đạo Hội nghị tại điểm cầu VKSND Thành phố có đồng chí Nguyễn Đức Thái - Bí thư Ban cán sự đảng, Viện trưởng VKSND Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ trì Hội nghị; đồng chí Nguyễn Văn Tấn - Phó Viện trưởng VKSND Thành phố Hồ Chí Minh; tập thể lãnh đạo, cán bộ, Kiểm sát viên các phòng 1, 2, 3, 7; đại diện Lãnh đạo Phòng Tổ chức cán bộ, Văn phòng tổng hợp VKSND Thành phố; Viện trưởng VKSND các quận, huyện và thành phố Thủ Đức.
Toàn cảnh hội nghị
Tại Hội nghị, đồng chí Vũ Thị Xuân Nhuệ - Trưởng Phòng 7 trình bày Báo cáo chuyên đề, gồm: Thực trạng các vụ án hình sự bị Tòa án cấp phúc thẩm tuyên hủy án để điều tra, xét xử lại trong năm 2022; những vi phạm cần rút kinh nghiệm thông qua các vụ án hình sự bị Tòa án tuyên hủy để điều tra, xét xử lại; nguyên nhân, trách nhiệm của Cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng để xảy ra sai sót, vi phạm và một số giải pháp nhằm hạn chế tình trạng án hình sự bị Tòa án cấp phúc thẩm tuyên hủy án để điều tra, xét xử lại.
Đồng chí Vũ Thị Xuân Nhuệ - Trưởng Phòng 7 trình bày nội dung Chuyên đề
Hội nghị đã nghe 08 đại biểu đại diện các đơn vị phát biểu ý kiến tham luận, nêu lên thực trạng công tác thực hành quyền công tố kiểm sát xét xử các vụ án hình sự của VKSND cấp huyện trong năm qua; những vi phạm dẫn đến hủy án để điều tra lại hoặc xét xử lại; nguyên nhân và đề ra các giải pháp, kiến nghị.
Đồng chí Nguyễn Văn Tấn, Phó Viện trưởng VKSND Thành phố điều hành phần Tham luận tại Hội nghị
Các đơn vị trình bày tham luận tại Hội nghị
Đồng chí Nguyễn Đức Thái - Bí thư Ban Cán sự đảng, Viện trưởng VKSND Thành phố kết luận Hội nghị
Kết luận, chỉ đạo Hội nghị, đồng chí Nguyễn Đức Thái, Viện trưởng VKSND Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh việc tổ chức Hội nghị là hết sức cần thiết, các vụ án hủy có lỗi của Viện kiểm sát đều chứa đựng các vấn đề cần rút kinh nghiệm và chịu trách nhiệm chính để xảy ra tình trạng án hủy là Viện kiểm sát.
1. Trước yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng công tác, đảm bảo truy tố đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, hạn chế đến mức thấp nhất việc hủy án để điều tra lại và xét xử lại, Viện trưởng VKSND Thành phố chỉ đạo Viện kiểm sát hai cấp phải quán triệt và thực hiện nghiêm túc các yêu cầu nghiệp vụ sau đây:
Thứ nhất, phải kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận, giải quyết nguồn tin về tội phạm và chủ động đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh ngay từ đầu.
Thứ hai, sau khi được phân công giải quyết vụ án, Kiểm sát viên phải lập kế hoạch thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, xác định các vấn đề cần chứng minh trong vụ án, để đảm bảo thu thập đầy đủ chứng cứ và đúng tiến độ.
Thứ ba, khi kiểm sát việc khởi tố, xét phê chuẩn lệnh, quyết định tố tụng của Cơ quan điều tra, nếu thấy chưa đủ căn cứ phải yêu cầu Cơ quan điều tra bổ sung tài liệu, chứng cứ, sau khi bổ sung đủ mới xem xét, quyết định. Trường hợp người bị bắt, người bị khởi tố không nhận tội, tài liệu chứng cứ chưa rõ hoặc có mâu thuẫn, thì trước khi phê chuẩn, Kiểm sát viên phải trực tiếp lấy lời khai người bị bắt, hỏi cung bị can, lấy lời khai người bị hại, nhân chứng để bảo đảm việc phê chuẩn đúng pháp luật.
Thứ tư, thực hiện việc đề ra yêu cầu điều tra đối với tất cả các vụ án, nhằm định hướng cho Cơ quan điều tra trong quá trình thu thập chứng cứ và giải quyết các mâu thuẫn trong tài liệu chứng cứ; việc đề ra yêu cầu điều tra phải bảo đảm tính có căn cứ và nhằm mục đích làm rõ những vấn đề cần chứng minh trong vụ án hình sự.
Thứ năm, Kiểm sát viên phải bám sát quá trình điều tra, nắm chắc tiến độ điều tra, chủ động yêu cầu Điều tra viên cung cấp tài liệu liên quan, không thụ động chờ Điều tra viên chuyển tài liệu sang Viện kiểm sát, kịp thời phát hiện và khắc phục kịp thời những vi phạm, thiếu sót trong quá trình điều tra, thu thập chứng cứ, lập hồ sơ.
Thứ sáu, trước khi kết thúc điều tra vụ án hình sự, Kiểm sát viên phải phối hợp với Điều tra viên nghiên cứu kỹ hồ sơ, đánh giá khách quan, toàn diện các chứng cứ, kịp thời phát hiện và khắc phục những thiếu sót để đảm bảo có đầy đủ chứng cứ khi hồ sơ chuyển Viện kiểm sát; đánh giá chứng cứ phải toàn diện, tránh đánh giá một chiều, chỉ tập trung vào chứng cứ buộc tội, không quan tâm đến chứng cứ gỡ tội.
Thứ bảy, thực hiện nghiêm túc việc báo cáo đề xuất khi phê chuẩn, báo cáo tiến độ, báo cáo trước khi kết thúc điều tra, báo cáo đề xuất truy tố, báo cáo trước và sau khi xét xử. Báo cáo phải nêu cụ thể chứng cứ chứng minh tội phạm, người phạm tội, vấn đề xử lý vật chứng, dân sự, biện pháp tư pháp; ghi rõ đề xuất của Kiểm sát viên và phê duyệt của Lãnh đạo cũng phải cụ thể.
Thứ tám, giai đoạn thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử sơ thẩm, Kiểm sát viên phải nghiên cứu kỹ hồ sơ, nắm chắc nội dung của vụ án, chứng cứ buộc tội và gỡ tội; những hạn chế, vướng mắc trong hồ sơ sẽ ảnh hưởng đến quá trình sử dụng chứng cứ tại phiên tòa; chuẩn bị kỹ nội dung xét hỏi, luận tội, tranh luận, dự kiến trước các vấn đề và các tình huống có thể xảy ra tại phiên tòa, như trường hợp bị cáo phản cung hoặc chối tội thì giải quyết thế nào, những vấn đề khác có thể phát sinh và phương án xử lý... Đối với những vụ án đặc biệt nghiêm trọng, các vụ án phức tạp, bị cáo kêu oan, Kiểm sát viên phải báo cáo Lãnh đạo về các vấn đề cần xét hỏi, kế hoạch tranh luận và dự thảo luận tội để có sự chỉ đạo kịp thời.
Thứ chín, sau phiên tòa phải đánh giá kết quả xét xử để làm tốt công tác kháng nghị phúc thẩm, đây là chỉ tiêu nghiệp vụ quan trọng của Viện kiểm sát các cấp.
2. Viện trưởng VKSND Thành phố yêu cầu lãnh đạo Viện phải đề cao vai trò, trách nhiệm trong quản lý, chỉ đạo công tác giải quyết án hình sự, để hạn chế các sai sót nghiệp vụ dẫn đến bị hủy án để điều tra, xét xử lại, cụ thể:
Thứ nhất, Lãnh đạo các đơn vị phải chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra hoạt động nghiệp vụ của Kiểm sát viên ở các giai đoạn tố tụng, không khoán trắng việc giải quyết vụ án cho Kiểm sát viên, trong đó chú ý tập trung kiểm tra việc thực hiện các yêu cầu nghiệp vụ về kiểm sát việc khởi tố, đề ra yêu cầu điều tra, kiểm sát việc lập hồ sơ, kiểm sát việc kết thúc điều tra, đề xuất truy tố, xử lý vụ án, việc chuẩn bị hệ thống các tài liệu, chứng cứ, lý lẽ, lập luận của Kiểm sát viên phục vụ cho việc tranh luận, đối đáp và dự kiến các tình huống phát sinh tại phiên tòa và biện pháp xử lý.
Thứ hai, đối những vụ án phức tạp, bị can chối tội, trước khi phê chuẩn và quyết định truy tố, Lãnh đạo Viện phải trực tiếp kiểm tra tài liệu, chứng cứ nhằm phát hiện kịp thời những vi phạm, thiếu sót trong quá trình điều tra, những mâu thuẫn trong tác tài liệu chứng cứ, để có sự chỉ đạo kịp thời đối với Kiểm sát viên.
Thứ ba, đối với các vụ án nghiêm trọng, phức tạp, dư luận quan tâm hoặc liên quan đến người có chức vụ quyền hạn trong hệ thống chính trị, có chức sắc trong các tôn giáo thì Viện trưởng phải trực tiếp chỉ đạo và phân công Lãnh đạo hoặc Kiểm sát viên có kinh nghiệm, có năng lực làm nhiệm vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử. Có thể thành lập các tổ giải quyết án.
Thứ tư, đối với những vụ án nghiêm trọng, phức tạp, hoặc có quan điểm khác nhau giữa các cơ quan tố tụng, phải đưa ra tập thể đơn vị thảo luận, đánh giá và chủ động tổ chức họp liên ngành để bàn biện pháp giải quyết.
Thứ năm, khi có vụ án bị hủy, lãnh đạo đơn vị phải tổ chức họp để đánh giá nguyên nhân và rút kinh nghiệm chung trong quá trình giải quyết vụ án, đồng thời bàn biện pháp khắc phục ngay những căn cứ dẫn đến hủy án.
3. Viện trưởng VKSND Thành phố yêu cầu Phòng 7 và các phòng nghiệp vụ 1, 2, 3 của VKSND Thành phố phải tăng cường kiểm tra nghiệp vụ, nâng cao trách nhiệm và chất lượng trả lời thỉnh thị; tăng cường tổng kết thực tiễn, thông báo rút kinh nghiệm, cụ thể:
Thứ nhất, các phòng nghiệp vụ 1, 2, 3 chú trọng công tác kiểm tra Cáo trạng để kịp thời phát hiện, khắc phục sớm các sai sót.
Thứ hai, Phòng 7 và các phòng nghiệp vụ 1, 2, 3 chủ động đề xuất kiểm tra nghiệp vụ theo chuyên đề đối với các đơn vị có nhiều án hủy, Tòa án trả hồ sơ nhiều lần và kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm để kịp thời phát hiện, làm rõ nguyên nhân để rút kinh nghiệm và có biện pháp khắc phục thiếu sót.
Thứ ba, thông qua các vi phạm dẫn đến Tòa án tuyên hủy để điều tra và xét xử lại, Phòng 7 phải định kỳ thông báo rút kinh nghiệm để tránh lặp lại vi phạm, thiếu sót tương tự; đồng thời tập hợp thành các dạng vi phạm phổ biến, xây dựng thành chuyên đề rút kinh nghiệm; đây là chỉ tiêu đánh giá công tác của Phòng 7.
4. Vấn đề cốt lõi là công tác cán bộ, là bộ mặt của ngành, thay mặt ngành thực hiện chức năng, nhiệm vụ, cán bộ tốt thì ngành được đánh giá tốt, cán bộ hạn chế thì ngành bị ảnh hưởng, do vậy Viện trưởng VKSND Thành phố đặc biệt quan tâm đến công tác cán bộ và yêu cầu các đơn vị phải chú trọng công tác đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ nhằm lựa chọn được những cán bộ, Kiểm sát viên có đủ phẩm chất, năng lực, trình độ đáp ứng yêu cầu thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Phải đánh giá đúng cán bộ để sắp xếp, bố trí phù hợp với trình độ, năng lực chuyên môn. Đồng thời các đơn vị phải quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng, trong đó công tác tự đào tạo tại chỗ có vai trò hết sức quan trọng, có nhiều cách để đào tạo như: Lựa chọn các vụ án điển hình để công chức học tập rút kinh nghiệm; tổ chức sinh hoạt nghiệp vụ khi có Thông báo rút kinh nghiệm qua những vụ án cấp trên hủy, sửa; lựa chọn phiên tòa rút kinh nghiệm là những vụ án có nhiều vấn đề cần xét hỏi, tranh luận để nội dung rút kinh nghiệm có chất lượng, sát thực tế, tránh hình thức, chạy theo chỉ tiêu; tăng cường trao đổi kinh nghiệm giữa các Kiểm sát viên có kinh nghiệm với các Kiểm sát viên trẻ để các Kiểm sát viên mới được bổ nhiệm tích lũy kinh nghiệm và rèn luyện kỹ năng tranh luận, xử lý tình huống tại phiên tòa. Cần xác định việc tự đào tạo là trách nhiệm và là yêu cầu bắt buộc trong công tác quản lý, điều hành của Lãnh đạo Viện, đây cũng là yêu cầu chung của toàn ngành, sắp tới Ban cán sự đảng VKSND Thành phố sẽ ban hành Nghị quyết về chủ trương phân công, hướng dẫn, kèm cặp tại đơn vị, để triển khai thực hiện ở hai cấp.
Trần Đức Đăng Khương - Phòng 7